Śpiący aniołek – witraż nagrobny

Zeszłego lata przyszła do mojego domu Kasia – która odpowiedziała na moje ogłoszenie o sprzedaży domu, a szukała domu z duszą w którym również mogłaby prowadzić własne warsztaty. W efekcie na dom się nie zdecydowała, ale tak spodobały jej się prace witrażowe, że poprosiła mnie o wykonanie witrażu na grób jej dziecka.

Po obejrzeniu nagrobka, który był wykonany w nietypowy u nas sposób i składa się tylko z płyty poziomej na której umocowane są tabliczki, a w ogóle nie ma płyty pionowej, stojącej,  zaproponowałam, żeby witraż był w formie podłużnego świecznika , dzięki temu nagrobek zyska specjalne miejsce na postawienie świec, a jego forma będzie dobrze współpracowała z wertykalną bryłą grobu i nieco złagodzi surowość bryły nagrobka.

Tematem miał być aniołek dziecko, aby patrząc na niego rodzina mogła mieć poczucie że jest ono otoczone opieką i jest mu tam dobrze. Po wykonaniu kilku szkiców wybór padł na śpiącego aniołka.

Ponieważ chciałam oddać miękkość i jednocześnie eteryczność tej małej postaci, delikatny malunek został wykonany w technice tradycyjnej. Witraż zrealizowany w technice witrażu Tiffany-ego w którym połączenia są mocniejsze i bardziej odporne na warunki atmosferyczne. Zastosowanie prostego wzoru chmur również na tylnej ścianie wzmacnia wrażenie eteryczności, a jednocześnie główny motyw oglądany pod różnymi kątami, żyje i zmienia się, w zależności które kolory się nakładają.

Kiedy oddawałam tę pracę Kasi był piękny słoneczny dzień, wciąż wiele kawiarni było zamkniętych z powodu wirusa, więc umówiłyśmy się po prostu w parku. Po dokładnym obejrzeniu witraża, Kasia powiedziała : „wiesz  tak bardzo czuję ze nie trafilam do ciebie przez przypadek i naprawde jakoś mam takie glebokie przekonanie, że o to chodzilo… że z ta latarenką domknelam pewien etap …czy domknę ostatecznie montujac ją …i ze to z toba mialam ja zrealizowac.”

Teraz czekam jeszcze na zdjęcia zamontowanej pracy – czekam z lekką niecierpliwością, bo nie ma większej przyjemności jak zobaczyć pracę na właściwym miejscu, zwłaszcza taką, nacechowaną tyloma emocjami.

Laterenka mały śpiący aniołek w chmurach, obracająca się tak aby można było obejrzeć ją ze wszystkich stron.

Technika witrażu Louisa C. Tiffany-ego

Lampa witrażowa - kopia lampy Tiffany z niewielkimi zmianami

Jest to technika wynaleziona i wprowadzona przez Louisa Tiffany-ego zwana inaczej techniką taśmy miedzianej i cyny, od sposobu łączenia szkieł witraża.

Taki sposób łączenia pozwolił na wykonywanie spoin o rozmaitych kształtach i łączenie dużo mniejszych elementów niż było to możliwe w witrażu klasycznym (ołowianym) – gdzie zarówno szerokość płatewki profila ołowianego jak i możliwości wygięcia ołowiu powodowały, że wstawianie elementów bardzo małych było bardzo trudne, bądź mijało się z celem ponieważ cały element byłby przykryty przez otaczające go profile ołowiane.

Tiffany`emu przyświecała miłość do jakże intensywnych w barwie witraży średniowiecznych i maksymalne ograniczenie od powierzchniowej obróbki szkła (malowanie, cieniowanie, przepalanie szkła) co daje słabsze nasycenie koloru. Chciał aby witraż był w całości „malowany szkłem” – żeby cieniowania i detale nie były malowane, ale wynikały z zabarwienia i struktury szkła.

Żeby uzyskać ten efekt musiał wymyślić i wyprodukować nowy rodzaj szkła – wielobarwne szkło opalowe i opakowe (półprzeźroczyste i nieprzeźroczyste ), ponieważ wtedy produkowano jedynie szkło witrażowe przezierne o dość jednolitym kolorze. Tutaj pojawia się ciekawa anegdota- podobno żadna huta nie chciała podjąć prób wykonania takiego szkła. W ówczesnych czasach mętne były szkła słabej jakości i nikt nie chciał mieć opinii miejsca produkującego tak słabe szkła. Wobec tego Tiffany nie odpuścił i w 1892 roku otworzył własną hutę i zaczął intensywne badania i produkcję ogromnej palety szkła witrażowego, oraz opracował efekt irydyzacji (słynne szkło Favrile).

Technika Tiffany-ego oprócz możliwości oddawania nawet drobnych detali wszechobecnych w secesji, umożliwiła wykonywanie również przestrzennych konstrukcji m.in. sławnych lamp witrażowych. Dzieje się tak ponieważ cyna (a raczej spoiwo lutownicze którego najczęściej około 60% stanowi cyna) jest dużo twardszym metalem niż ołów (temp. topnienia wynosi… a ołowiu….), a połączenie  metal-szkło jest dużo mocniejsze niż ma to w witrażu ołowianym. Powoduje to, że konstrukcja jest sztywniejsza, a ogrzewanie jej przez żarówkę lub lampę naftową nie ma na nią znaczącego wpływu, podczas gdy ołów z czasem będzie się deformował. Ponadto witraże wykonane w tej technice są lżejsze.

Zarówno technika Tiffany-ego jak i wymyślone przez niego szkło przetrwały próbę czasu i są używane (i bardzo popularne) do dziś. Mało tego, jego technika jest obecnie chyba najbardziej rozpowszechnioną techniką witrażową na świecie.

Ale też nie jest tak, że Luis Comfort Tiffany od razu odniósł sukces, który przyniósł mu majątek i sławę na wieki. Mimo iż wykonał tysiące realizacji witrażowych nie wspominając o lampach witrażowych, projektach wnętrz, mebli, tkanin, pod koniec życia zbankrutował i musiał zamknąć swoje studio, ale to już temat na inny artykuł.

Jeśli chcesz poczytać więcej:

  1. Jacob Baal-Teshuva 2001″Louis Comfort Tiffany”
  2. Frelinghuysen, Alice Cooney (2006). Louis Comfort Tiffany and Laurelton Hall: an artist’s country estate. New York: The Metropolitan Museum of Art